
# Czym jest PM2.5 i PM10?

Kiedy mówimy o zanieczyszczeniu powietrza, najczęściej pojawiają się dwa skróty: PM2.5 i PM10. To właśnie one są jednym z głównych wskaźników jakości powietrza – i zarazem jednymi z najbardziej szkodliwych dla zdrowia elementów smogu. Ale co dokładnie oznaczają te symbole?

## Cząstki zawieszone – co to takiego?

Skrót PM pochodzi z angielskiego particulate matter, czyli „materia cząsteczkowa” lub „pył zawieszony”. Są to mikroskopijne cząsteczki stałe i krople cieczy unoszące się w powietrzu. Różnią się rozmiarem, składem chemicznym i pochodzeniem, ale łączy je jedno – im mniejsze, tym groźniejsze.

## PM10 – pył wdychany

PM10 to cząstki o średnicy nie większej niż 10 mikrometrów (czyli 0,01 mm). Dla porównania, ludzki włos ma ok. 70 mikrometrów grubości. Pyły tej wielkości mogą przenikać do górnych dróg oddechowych, podrażniając błony śluzowe nosa, gardła i oskrzeli. Ich źródłem są głównie spaliny samochodowe, pył z dróg, piece węglowe i przemysł.

## PM2.5 – pył ultradrobny

PM2.5 to jeszcze drobniejsze cząstki – mające mniej niż 2,5 mikrometra średnicy. To oznacza, że mogą przenikać głęboko do płuc, a nawet do krwiobiegu. Długotrwała ekspozycja na PM2.5 jest bezpośrednio związana z chorobami układu krążenia, oddechowego, a także ze zwiększonym ryzykiem udaru i nowotworów.

Nie bez powodu to właśnie PM2.5 jest uznawany przez WHO za najbardziej niebezpieczny składnik smogu.

## Skąd się biorą te pyły?

### Źródła pyłów zawieszonych to przede wszystkim:

- niskiej jakości spalanie paliw stałych (węgla, drewna, śmieci) w domowych piecach,

- transport drogowy – szczególnie samochody z silnikami diesla,

- przemysł i energetyka,

- rolnictwo i spalanie biomasy.

W sezonie grzewczym stężenie PM2.5 i PM10 w wielu miastach Polski potrafi przekraczać dopuszczalne normy nawet kilkukrotnie.

## Dlaczego warto to monitorować?

Pomiar poziomu PM2.5 i PM10 pozwala ocenić jakość powietrza w danym miejscu i czasie, a także reagować – np. unikać aktywności fizycznej na zewnątrz podczas dużego smogu. Dzięki sieci czujników rozmieszczonych na budynkach, w tym na szkołach w całej Polsce, możemy śledzić aktualny stan powietrza niemal w czasie rzeczywistym.

To wiedza, która może chronić zdrowie – szczególnie dzieci, osób starszych i osób z chorobami układu oddechowego.


Czym jest PM2.5 i PM10?


# Jak chronić się przed smogiem?

Smog to nie tylko nieprzyjemny zapach i ograniczona widoczność. To przede wszystkim mieszanka toksycznych substancji, które z każdym oddechem przedostają się do naszego organizmu. Choć nie możemy całkowicie uniknąć zanieczyszczeń, możemy zminimalizować ich wpływ na zdrowie.

## 1. Śledź aktualny stan powietrza

Najważniejsze to wiedzieć, kiedy powietrze jest złej jakości. Regularnie sprawdzaj poziomy PM2.5 i PM10 na naszej mapie – zwłaszcza zimą i w bezwietrzne dni.

Dzięki czujnikom rozmieszczonym w szkołach i miastach całej Polski możesz zobaczyć, jakim powietrzem oddychasz w czasie rzeczywistym.

## 2. Unikaj aktywności na zewnątrz w czasie smogu

W dni o wysokim stężeniu pyłów zawieszonych:

- ogranicz bieganie, jazdę na rowerze i spacery,

- trzymaj okna zamknięte,

- nie wietrz mieszkania w godzinach szczytu (szczególnie rano i wieczorem).

## 3. Zadbaj o czyste powietrze w domu

Używaj oczyszczacza powietrza z filtrem HEPA (najlepiej klasy H13 lub H14), który skutecznie usuwa pyły PM2.5.

Regularnie czyść filtry w wentylacji i klimatyzacji.

Unikaj palenia świec i kadzideł – również pogarszają jakość powietrza.

## 4. Chroń drogi oddechowe

Podczas wyjść na zewnątrz w dni o dużym smogu noś maskę antysmogową z filtrem:

- FFP2 – chroni przed większością pyłów zawieszonych,

- FFP3 – zapewnia najwyższą skuteczność filtracji.

Ważne, by maska dobrze przylegała do twarzy – tylko wtedy działa skutecznie.

## 5. Wspieraj działania na rzecz czystego powietrza

Indywidualne działania to jedno, ale prawdziwa zmiana wymaga wspólnego wysiłku.

Nie spalaj śmieci ani mokrego drewna.

Zadbaj o modernizację starego pieca („kopciucha”).

Wspieraj lokalne inicjatywy ekologiczne i edukacyjne.

Im więcej osób będzie świadomie działać, tym szybciej odczujemy różnicę.

Jak chronić się przed smogiem?


## Najskuteczniejsze rośliny oczyszczające powietrze

Nie tylko technologia może poprawiać jakość powietrza w naszych domach. Niektóre rośliny doniczkowe działają jak naturalne filtry – pochłaniają zanieczyszczenia i wydzielają tlen, tworząc zdrowsze środowisko do życia. Choć nie zastąpią oczyszczacza powietrza, mogą być jego świetnym uzupełnieniem.

## Jak rośliny oczyszczają powietrze?

Rośliny pochłaniają przez liście i korzenie lotne związki organiczne (VOC), takie jak formaldehyd, benzen czy trichloroetylen – substancje obecne m.in. w farbach, meblach i środkach czystości.
Dzięki procesowi fotosyntezy przekształcają dwutlenek węgla w tlen, a niektóre gatunki dodatkowo nawilżają powietrze, co poprawia komfort oddychania.

## Najskuteczniejsze rośliny oczyszczające powietrze
### 1. Skrzydłokwiat (Spathiphyllum)

Skutecznie usuwa: formaldehyd, benzen, aceton.

Lubi półcień i umiarkowane podlewanie.

Jedna z najłatwiejszych roślin do utrzymania w mieszkaniu.

### 2. Sansewieria (Sansevieria trifasciata)

Usuwa: tlenek azotu, formaldehyd.

Roślina niemal niezniszczalna – świetnie znosi suche powietrze i brak światła.

Oczyszcza powietrze również w nocy, co czyni ją idealną do sypialni.

### 3. Paproć bostońska (Nephrolepis exaltata)

Działa jak naturalny nawilżacz powietrza.

Redukuje formaldehyd i ksylol.

Wymaga regularnego zraszania i umiarkowanego światła.

### 4. Epipremnum złociste (Epipremnum aureum)

Pochłania: benzen, toluen, trichloroetylen.

Rośnie bardzo szybko, nawet w cieniu.

Idealne do biur i kuchni.

### 5. Palma areka (Dypsis lutescens)

Oczyszcza z toksyn i intensywnie nawilża powietrze.

Wymaga więcej światła, ale nie bezpośredniego słońca.

Wprowadza tropikalny klimat do wnętrza.

## Ile roślin potrzeba?

NASA w swoich badaniach zalecała ok. 1 roślinę na każde 8–10 m² powierzchni.
W praktyce oznacza to, że w typowym mieszkaniu wystarczy kilka dobrze dobranych gatunków, by zauważalnie poprawić mikroklimat.

Rośliny oczyszczające powietrze


# Wpływ smogu na zdrowie dzieci

Smog to nie tylko problem estetyczny czy środowiskowy. To realne zagrożenie dla zdrowia — szczególnie dla dzieci, których organizmy są znacznie bardziej wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza. Długotrwałe oddychanie skażonym powietrzem może wpływać na rozwój, odporność, a nawet na zdolności poznawcze najmłodszych.

## ☁️ Dlaczego dzieci są bardziej narażone?

Oddychają szybciej niż dorośli – przy tym samym poziomie aktywności pobierają więcej powietrza (a więc i więcej zanieczyszczeń).

Układ oddechowy i odpornościowy są wciąż w fazie rozwoju, przez co gorzej radzą sobie z toksynami.

Dzieci częściej przebywają na zewnątrz, zwłaszcza w pobliżu ziemi, gdzie stężenie pyłów PM2.5 i PM10 jest najwyższe.

W rezultacie nawet krótkotrwała ekspozycja na smog może mieć u nich silniejsze skutki niż u dorosłych.

## 💨 Skutki zdrowotne ekspozycji na smog u dzieci
### 1. Problemy z układem oddechowym

Smog nasila objawy astmy, alergii, zapalenia oskrzeli i częstych infekcji górnych dróg oddechowych. Dzieci oddychające zanieczyszczonym powietrzem częściej kaszlą, mają trudności z oddychaniem i przewlekłe stany zapalne.

### 2. Wpływ na rozwój mózgu i koncentrację

Badania naukowe wskazują, że wysoki poziom PM2.5 może zaburzać rozwój poznawczy i obniżać zdolność koncentracji. U dzieci z obszarów o dużym zanieczyszczeniu częściej obserwuje się gorsze wyniki w nauce oraz problemy z pamięcią.

### 3. Zaburzenia odporności i rozwoju fizycznego

Stały kontakt z toksynami obecnymi w smogu osłabia układ immunologiczny, co prowadzi do częstszych infekcji. Niektóre badania sugerują także związek między zanieczyszczeniem powietrza a wolniejszym wzrostem płuc i rozwojem chorób przewlekłych w dorosłości.

## 🏠 Jak chronić dzieci przed smogiem?

- Sprawdzaj codziennie jakość powietrza w swojej okolicy — unikaj spacerów i zabaw na zewnątrz przy wysokich stężeniach PM2.5 i PM10.

- Wietrz mieszkanie w godzinach najmniejszego zanieczyszczenia, najlepiej w południe.

- Zainwestuj w oczyszczacz powietrza z filtrem HEPA w pokoju dziecka.

- Ucz dzieci świadomości ekologicznej – tłumacz, czym jest smog i dlaczego warto dbać o czyste powietrze.

## 🌿 Długofalowe działania

Najskuteczniejszą ochroną jest redukcja źródeł smogu. Wymiana starych pieców, ograniczenie ruchu samochodowego i rozwój transportu publicznego to działania, które przynoszą realną poprawę jakości powietrza.
Każdy z nas – rodzic, nauczyciel, samorządowiec – ma w tym swoją rolę.

SmogOFF

🌡️ SmogOFF

Czym jest PM2.5 i PM10?

Jak chronić się przed smogiem?

Rośliny oczyszczające powietrze

Wpływ smogu na zdrowie dzieci